Po przeczytanie Podróży z Herodotem zrealizuj poniższe zadania. Przemyśl odpowiedź na pytania.

  1. Wybierz trzech tyranów przedstawionych przez Herodota. Jakie metody sprawowania władzy stosowali? Jakie cechy osobowości zdradza ich postępowanie?

  2. Jakie wydarzenia polityczne XX wieku przywołuje Kapuściński w swojej książce? Jaki wpływ miały one na jego pracę reportera?

  3. Jakie trudności napotykał Kapuściński rozpoczynając każdą podróż?

  4. Czym różni się podróżowanie dzisiaj od podróżowania w czasach pierwszych wypraw Kapuścińskiego? Jak ty dzisiaj zabierasz się za planowanie swoich podróży?

  5. Jakie obserwacje poczynił młody przybysz zza żelaznej kurtyny we Włoszech? Niech punktem wyjścia dla twoich rozważań będzie następujący cytat:

Nie trzeba było nosić przy sobie paszportu - na odległość widziało się, kto jest z której strony żelaznej kurtyny.

  1. Jakie zderzenia cywilizacji zaobserwował Kapuściński podczas swojej pierwszej podróży do Indii?

  2. Jaką funkcję pełniły pytania, które stawiał sobie w wielu miejscach narrator? Oto kilka z nich, dotyczących biografii Herodota:

Jakim dzieckiem jest mały Herodot? Czy uśmiecha się do wszystkich? (…) Czy jest posłuszny i grzeczny, czy raczej zamęcza wszystkich pytaniami? (…) A zabawki> Czym się bawi mały Grek dwa i pół tysiąca lat temu?

  1. Odszukaj opis muru chińskiego w rozdziale pt. Sto kwiatów przewodniczącego Mao
Wielki Mur
Wielki Mur
Autor: CEphoto, Uwe Aranas, Wielki Mur

Jakie refleksje snuje narrator na podstawie opisu budowy oraz samej idei muru? Jakie symboliczne znaczenia kryją się w pojęciu mur? Jakie inne mury napotyka Kapuściński w Chinach?

  1. Jak rozumiesz poniższy cytat? Odpowiedz, odwołując się do całości utworu Kapuścińskiego:

Herodot przyznaje, że opanowany był obsesją pamięci - miał świadomość, że pamięć jest czymś ułomnym, kruchym, nietrwałym, nawet - złudnym. (…) Bez pamięci nie można żyć, ona przecież wynosi człowieka ponad świat zwierząt, stanowi postać jego duszy, a zarazem jest tak zawodna, nieuchwytna, zdradliwa. To właśnie sprawia, że człowiek jest tak niepewny samego siebie. Zaraz, przecież to było…No, przypomnij sobie, kiedy to było? Przecież to był ten…No, przypomnij sobie, który to był? Nie wiemy, i za tym “nie wiemy” rozciąga się obszar niewiedzy; niewiedzy, czyli nieistnienia.

  1. Porównaj poniższe refleksje Kapuścińskiego, odwiedzającego ruiny Persepolis, z uwagami Tadeusza z opowiadania Borowskiego U nas w Auschwitz na temat kultury europejskiej i ceny starożytności:

Zawsze ilekroć ogląda się martwe już świątynie, pałace, miasta, rodzi się pytanie o los ich budowniczych. o ich ból, połamane kręgosłupy, oczy wybite odpryskami kamienia, reumatyzm. O ich nieszczęsne życie. Ich cierpienie. I wtedy rodzi się pytanie następne - czy te cuda mogłyby powstać bez owego cierpienia? Bez bata dozorcy? Bez strachu, który jest w niewolniku? Bez pychy, która jest we władcy? Słowem, czy wielkiej sztuki przeszłości nie stworzyło to, co w człowieku negatywne i złe? ale jednocześnie, czy nie stworzyło jej przekonanie, że to, co w nim negatywne i słabe, może być przezwyciężone tylko przez piękno, tylko przez wysiłek i wolę jego tworzenia?

Jakie wnioski ci się nasuwają?

  1. Na podstawie wybranych sytuacji z Dziejów Herodota, przedstawiających bezwzględność, a niekiedy okrucieństwo starożytnego świata, wskaż elementy współczesnego świata, które na drodze postępu cywilizacyjnego uległy (twoim zdaniem) poprawie. Za inspirację niech posłuży ci cytat ze wstępu do książki Stevena Pinkera Nowe Oświecenie (2018, wydawnictwo Zysk i S-ka):

Oto lista osiągnięć, które uważamy za oczywiste: noworodki, które przeżyją więcej niż osiem dekad, rynki osypujące się od jedzenia, czysta woda, która pojawia się na pstryknięcie palca, i ścieki, które znikają na kolejne pstryknięcie palca, leki, które oddalają bolesną infekcję, synowie, których nie posyła się na wojnę, córki, które mogą bezpiecznie chodzić ulicami, krytycy możnych, których nie wsadza się do więzienia ani nie morduje, cała wiedza i kultura świata noszona w kieszeni koszuli. A przecież są to osiągnięcia ludzkie, nie zaś przyrodzone kosmiczne prawa.

  1. Jakie zagadnienia Dziejów Herodota odnaleźć można w Antygonie Sofoklesa?

  2. Opis początków jakich aktualnych problemów współczesnego globalnego świata odnajdujesz w książce Kapuścińskiego?

  3. Zinterpretuj tytuł oraz wymowę ostatniego rozdziału Podróży z Herodotem: Stoimy w ciemności, otoczeni światłem.

Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem, Warszawa 2008, Wydanie I elektroniczne [e-book; format MOBI]