Geneza opowiadania

Katedra to jedno z wcześniejszych opowiadań Jacka Dukaja. Powstało w latach 90-tych, zaś po raz pierwszy zostało opublikowane w 2000 roku w tomie W kraju niewiernych. Katedra otrzymała prestiżową dla literatury science-fiction Nagrodę Janusza A. Zajdla dla najlepszego opowiadania 2000 roku.

Problematyka opowiadania

Katedra dotyka wielu tematów. Autor porusza zagadnienie doświadczenia sacrum, miejca religii i Kościoła w zaawansowanym technologicznie świecie przyszłości, w którym podróże międzygwiezdne są codziennością. Utwór stawia między innymi pytania:

  • Czy możliwy jest kontaktu z inteligencją pozaludzką oraz zrozumienie jej wytworów?
  • Jakie są kompetencje poznawcze ludzkiego umysłu w relacji z Tajemnicą i złożonością kosmosu?
  • Czym jest i w jaki sposób oddziałuje na człowieka sztuka?

Bohaterowie opowiadania

  • ksiądz Lavone - narrator i główny bohater
  • Izmir Predú - astronauta, jeden z członków załogi „Sagittariusa” (wyraźna aluzja do Solaris Lema, gdzie statek o tej nazwie był symbolem podboju wszechświata), który po awaryjnym lądowaniu na tych planetoidach opuścił pokład statku i zdehermetyzował swój skafander, aby dla pozostałej trójki członków załogi starczyło tlenu do czasu przybycia statku ratunkowego
  • Kotter Ugerzo - astrofizyk uleczony cudownie przez Pradu Izmira. Jego stryj, wice-prezes potężnej korporacji R-L, Stefan Ugerzo, ufundował Katedrę jako wyraz wdzięczności za cudowne uzdrowienie bratanka
  • naukowiec - mózgowiec Telesfer, mózgowiec to nic innego jak kłąb tkanki nerwowej umieszczony w macicy nosicielki, w przypadku Telesfera w macicy niejakiej Magdaleny Kleinert. Telesfer “pracuje” w pewnej korporacji, poszukującej śladów życia pozaziemskiego.
  • ksiądz Mirton - zafascynowany Katedrą duchowny o naukowym temperamencie, badający właściwości żywokrystu, z którego stworzona została Katedra
  • Gamza - szaleniec, utrzymujący, że Izmir wyleczył go ze schizofrenii, niezdolny do życia poza Katedrą, dobrowolnie wybierający pozostanie na planetoidzie.
  • doktor Wasojfemgus - towarzysz podróży Pierra Lavone, mieszkaniec Rogu, wprowadzał narratora w tajniki życia na planetoidzie oraz jej statusie prawnym
  • biskup Haupert - przełożony Pierre’a Lavone’a z kurii na Lizonne.

Terminy i pojęcia - język Katedry

Neologizmy

  • stupak – lekarstwo ułatwiające znoszenie stanu nieważkości
  • zaślep – zamknięte pomieszczenie na statku kosmicznym
  • żywokryst – zaprogramowane ziarna, z których można wznosić np. budowle, innymi słowy kryształ budujący struktury przestrzenne za pomocą matematycznego programowania
  • próżniówka – skafander próżniowy
  • mózgowiec – fragment tkanki nerwowej wszczepiany do macicy nosicielki, mogący przyjmować różne wizualizacje np. Angii Telesfer żyje w ciele nosicielki Magdaleny Kleinert, a wizualizuje się jako elf, jest rodzajem metaprogramu
  • dotleniacze – urządzenia dostarczające tlen

Terminy naukowe:

Poniższe terminy, będące autentycznymi, znanymi współczesnej nauce pojęciami, są opatrzone linkiem, prowdzącym do wyjaśnienia zagadnień. Hasła pozbawione linku są neologizmami inspirowanymi nauką.