Zakres liryki (utworów poetyckich) potrzebny na maturze

Wprawdzie w aneksie do informatora maturalnego znajdujemy informację, iż na egzaminie nie będzie sprawdzana znajomość treści wierszy lirycznych, to jednak pojawiają się tam nazwiska poetów, a niekiedy także tytuły konkretnych utworów, które pozostają obowiązkowe.

Zarówno w teście historyczno-literackim, jak i na maturze ustnej, pojawiać się zatem mogą (i będą) pytania odnoszące się do utworów poetyckich, choć za każdym razem towarzyszyć im będzie załączony fragment wiersza lub cały tekst.

Poniżej znajdziecie listę wierszy, które warto przed maturą sobie przypomnieć. Niektóre teksty zostały wskazane przez informator maturalny (i podstawę programową), inne to moje propozycje utworów najbardziej charakterystycznych dla określonych twórców.

Oprócz tytułu znajdują się tutaj linki do miejsca w sieci, gdzie konkretny wiersz można przeczytać, a niekiedy też propozycje miejsc, w których znajdziecie omówienia utworów, ułatwiające ich samodzielną interpretację.

Starożytność

1. Horacy (65 p.n.e. - 8 p.n.e.)

Pieśń III Wybudowałem pomnik trwalszy niż ze spiżu tekst wiersza

Pieśń I Do Leukonoe Tekst wiersza

Średniowiecze

2. Bogurodzica

Zarówno tekst wiersza, jak i jego omówienie wraz z niezbędnymi kontekstami znajdziecie tutaj

Warto także obejrzeć ten materiał pogłębiający rozumienie Bogurodzicy i uwzględniające konteksty historycznoliterackie oraz religijne:

Renesans

3. Jan Kochanowski (1530-1584)

wybrane pieśni, w tym

wybrane treny

Propozycję interpretacyjnego odczytania powyższych trenów znajdziesz tutaj, zaś podsumowujące omówienie całej twórczości Kochanowskiego pod kątem matury znajduje się w poniższym materiale:

4. Mikołaj Sęp Szarzyński (1550-1581)

Barok

5. Jan Andrzej Morsztyn (1621 - 1693)

O życiu i twórczości poety przeczytasz tutaj.

6. Daniel Naborowski (1573- 1640)

Oświecenie

7. Ignacy Krasicki (1735 - 1801)

Hymn do miłości ojczyzny tekst

wybrane satyry: np.

Wnikliwe i pogłębione o konteksty (np bajki) omówienie satyr Krasickiego znajdziesz w tym materiałe:

8. Franciszek Karpiński (1741 - 1825)

wybór sielanek i liryki religijnej, np

Romantyzm

9. Adam Mickiewicz (1798-1855)

10. Juliusz Słowacki (1809-1849)

Wybrane wiersze, w tym:

11. Cyprian Kamil Norwid (1821- 1883)

Wybrane wiersze, np:

Pozytywizm

12. Adam Asnyk (1838-1897)

Wiersz Miejmy nadzieję doczekał się także pięknej muzycznej aranżacji wykonaniu Jacka Wójcickiego (muzykę napisał Zbigniew Preisner):

Młoda Polska

13. Jan Kasprowicz (1860-1926)

14. Kazimierz Przerwa-Tetmajer (1865-1940)

15. Leopold Staff (1878-1957)

Dwudziestolecie międzywojenne

16. Bolesław Leśmian (1877 - 1937)

17. Julian Tuwim (1894-1953)

Wnikliwa i rozległa analiza twórczości Tuwima wykonana przez profesora UAM Piotra Śliwińskiego:

18. Jan Lechoń (1899-1956)

19. Maria Pawlikowska - Jasnorzewska (1891-1945)

20. Julian Przyboś (1901 - 1970)

Literatura współczesna

21. Krzysztof Kamil Baczyński (1921- 1944)

22. Stanisław Baliński (1898 - 1984)

wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, np:

  • Poranek warszawski
  • Ocalenie

Teksty poety wraz z ich omówieniem znajdziesz na stronie Zintegrowanej Platformy Edukacyjnej tutaj.

23. Kazimierz Wierzyński (1894-1969)

O autorze, który przed wojną związany był z grupą Skamander, przeczytasz tutaj.

wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, np.:

Nie lękaj się
Nie lękaj się, otwórz drzwi,
Wejdź w mój sen,
Nie zbudzisz mnie:
Płynę po wielkiej rzece,
Od brzegu do brzegu ręce,
Serca na ciemnym dnie.
Nie lękaj się, otwórz drzwi,
Wejdź do pokoju,
Nie zbudzisz mnie:
Nie śpię, szukam po ciemku
Brzegów, które trzymałem w ręku,
Jakiegoś gruntu na jakimś dnie.
Sen mara, 1969

24. Czesław Miłosz (1911 - 2004)

wybrane wiersze, w tym

24. Tadeusz Różewicz (1921- 2014)

Bardzo dobry komentarz do twórczości Różewicza, wraz z fragmentami jego utworów, usłyszycie tutaj:

24. Jarosław Marek Rymkiewicz (1935- 2022)

25. Wisława Szymborska (1923-2012)

26. Zbigniew Herbert (1924-1998)

27. Stanisław Barańczak (1946- 2014)

O twórczości Barańczaka bardzo wnikliwie opowie prof. Piotr Śliwiński:

28. Wojciech Wencel (ur. 1972)

29. Wybrane utwory okresu stanu wojennego

Kilka utworów z antologia Poezja stanu wojennego znajdziesz tutaj. Jeden z bardziej znanych wierszy “stanowojennych” to oczywiście Raport z oblężonego miasta Herberta.

30. Powojenna piosenka literacka

Wybrane utwory Jacka Kaczmarskiego oraz Agnieszki Osieckiej. Dobre wprowadzenie do twórczości Kaczmarskiego i Osieckiej znajdziecie na Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej: