Znaczenie dramatu
Lilla Weneda, dramat napisany przez Słowackiego w 1840 roku, odkryta została w okresie Młodej Polski i natychmiast obwołana arcydziełem narodowym i największą tragedią romantyzmu (Michał Janik, Juliusz Kleiner).
Równie szybko pojawiły się jednak głosy krytyczne, które z kolei, uznawały dramat za artystyczną porażkę. Dostrzegano walory poetyckie utworu, ale krytykowano go za niekonsekwencje w kształtowaniu akcji oraz budowaniu postaci dramatycznych (Ignacy Chrzanowski).
Słowacki oba swoje “słowiańskie dramaty,", tj Balladynę i Lillę Wenedę opatrzył wstępami, w formie listów pisanych do przyjaciela - Zygmuta Krasińskiego
Najczęstsza wykładnia dramatu
Alina Witkowska w swoim podręczniku akademickim Romantyzm proponuje czytać utwór Słowackiego jako tragedię o losie skazanych na klęskę Wenedów.
Słowacki chciał stworzyć, być może na wzór tragedii historycznych Szekspira, serię dramatycznych kronik z baśniowych dziejów Polski. Lilla Weneda ma być realizacją tego zamiaru.
Jeśli traktować utwór jako mityczną opowieść o początkach Polski, a mit romantyczny ma zawsze także sens aktualny, rozjaśniający teraźniejszość i przyszłość, wówczas można by się dopatrywać trwałego dziedzictwa fatalistycznego nieszczęścia, które po Wenedach przejęli późniejsi Polacy. Napiętnowana nieszczęściem i skazana na los tragiczny byłaby więc Polska, a tragedia walki zamienionej w zgon powtórzyłaby się np. w powstaniu listopadowym. Utwór bowiem był odczytywany jako metafora powstania listopadowego. Odnajdowano w nim nawet tak charakterystyczny dla działań powstańczych brak wiary w zwycięstwo, skłonność do biernego poświęcenia i ofiary. (Witkowska, 175)
Wielkie znaczenie harfy i pieśni dla Wenedów może być porównywalne ze znaczeniem poezji romantycznej, która ma być źródłem natchnienia, mocy, zagrzewać do walki lub dodawać otuchy.