Geneza utworu #
Po upadku powstania listopadowego Juliusz Słowacki przyłączył się do Wielkiej Emigracji.
W latach 1832-1836 przebywał w Genewie i tam właśnie, 1832 roku zaczął pisać Kordiana". Dramat wydany został w 1834 roku.
Napisane w ciągu dwóch lat po upadku powstania listopadowego “Dziady” Mickiewicza, “Nie-boska komedia” Krasińskiego i “Kordian” Słowackiego utworzyły oryginalną konstelację utworów nieznanego wcześniej i niekontynuowanego gatunku. Traktowane były niemal zawsze jako trójgłos w dyskusji o sznasach i przyczynach upadku powstania, polskiej historii i kondycji społeczeństwa, tworząc nieformalną, intertekstową całość.(Troszczyński)
Z utworu wynika, że jego tytułowy bohater urodził się około 1800 roku, co czyni go rówieśnikiem tzw. dzieci wieku, jak nazywano przedstawicieli pokolenia dorastającego w epoce Napoleona, które po napoleońskiej klęsce doświadczyło choroby wieku, odznaczającej się uczuciem rozczarowania, pustki, niedosytu. Stan ten był wynikiem pogrzebania marzeń o wielkości, które rozpalone zostały przez wcześniejsze napoleońskie sukcesy, z którymi młodzi ludzie się utożsamiali.
Określenie dziecię wieku zaczerpnięte zostało z powieści z 1836 roku Alfreda de Musseta, pt. Spowiedź dziecięcia wieku.
Znaczenie tytułu #
Słowacki nadał bohaterowi dramatu imię znaczące.
Zostało ono utworzone od łacińskiego słowa cor (w Dopełniaczu cordis) - serce. Słownik języka polskiego Samuela Bogumiła Lindego (wyd. 1807-1814), do którego zapewne sięgał Słowacki, zawiera także hasła: kordialny, czyli serdeczny, wylewny w okazywaniu uczuć, oraz kordiak (obecnie archaizm), oznaczające śmiałka, człowieka niezgadzającego się z innnymi.
Imię bohatera zapowiada więc kogoś równocześnie wrażliwego, emocjonalnego oraz buntowanika, kontestatora zastanej rzeczywistości.
Kontekst literacki utworu #
Kordian jest dziełem nieposkromionego indywidualisty, jakim bez wątpienia był Słowacki, ale jest także utworem, na który w znacznej mierze światło mogą rzucić wybitne dzieła literackie, jakimi fascynował się autor.
Podstawowym tekstem, do którego nawiązuje Kordian w formie bezpośredniej polemiki są niewątpliwie Dziady cz. III i przedstawiony tam mesjanizm oraz Mickiewiczowska wizja poezji wieszczej.
W kreacji zwłaszcza nastoletniego Kordiana można dopatrzeć się wpływów poetów z pokolenia burzy i naporu (z niem. Sturm und Drang). Bohater dramatu Słowackiego posiada wyraźne rysy bohatera werterycznego.
Pisarzem, którego dzieła najmocniej oddziaływały na Słowackiego był niewątpliwie Szekspir. W dwóch pierwszych swoich dramatach (Kordian powstał jako trzeci z kolei) poeta podjął temat walk o tron, inspirując się schematem większości szekspirowskich tragedii. Również Kordian, którego podtytuł brzmi Spisek koronacyjny do tego wzorca nawiązuje.
Intertekstualność względem Szekspira zaznacza się bezpośrednie w II akcie dramatu, gdy Kordian przechadza się po klifach Dover, czytając Króla Leara.
Wiele zaś z dylematów Kordiana, składających się na tkankę jego osobowości, inspirowanych jest problemami duchowymi Hamleta.
Najważniejszy monolog Hamleta znajdziesz tutaj.
Literackie aluzje w dramacie Słowackiego nie przysłaniają jednak oryginalnego charakteru centralnej postaci dramatu, który ukazany jest na przestrzeni całego utworu jako człowiek rozpaczliwie szukający swojej pełni i jedności.
